Χρόνια Κόπωση

Η χρόνια κόπωση είναι από τα κλασικότερα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης, που δε δικαιολογείται στα πλαίσια του αυτοάνοσου μοντέλου, κι ας πλήττει την πλειοψηφία των ασθενών, και μάλιστα ακόμη και αυτών που δεν έχουν πληθώρα άλλων συμπτωμάτων.

Οι Zamboni et al προσπάθησαν να δουν αν το σύμπτωμα της κόπωσης, για το οποίο το 30% των ασθενών που το έχουν δίνουν τον χαρακτηρισμό "most disabling", έχει σχέση με το σύνδρομο της Χρόνιας Εγκεφαλονωτιαίας Φλεβικής Ανεπάρκειας.

Μελετήθηκαν 35 ασθενείς με κλινικά διεγνωσμένη σκλήρυνση τριών διαφορετικών τύπων (relapsing-remitting, primary progressive, secondary progressive) οι οποίοι ταυτόχρονα πληρούσαν τα κριτήρια για ΧΕΝΦΑ, και είχαν αίσθημα κόπωσης για περισσότερο από έξι μήνες.  Αποκλείσθηκαν ασθενείς οι οποίοι είχαν επιδείνωση ή υποτροπή τους τελευταίους τρεις μήνες πριν την έρευνα, κατάθλιψη, ή ασθενείς που έπαιρναν φάρμακα τα οποία ενδεχόμενα επηρέαζουν το αίσθημα κόπωσης.

Οι ασθενείς υποβλήθησαν σε φλεβογραφία και αγγειοπλαστική, αφού είχαν προηγουμένως αξιολογήσει την κόπωσή τους βάσει δύο κλιμάκων (FSS, MFIS).  H αξιολόγηση της κόπωσης μετά την αγγειοπλαστική έγινε από ανεξάρτητο συνεντευξιάζων, ούτε νευρολογικά ούτε αγγειολογικά εμπλεκόμενο με τους ασθενείς, ο οποίος δε γνώριζε το αποτέλεσμα της επέμβασης για τον κάθε ασθενή.  Στις μισές περιπτώσεις, δε γνώριζαν ούτε οι ασθενείς το αποτέλεσμα του μετεπεμβατικού υπερήχου.

Οι ασθενείς που είχαν τη δυνατότητα υποβλήθησαν και σε έλεγχο των κινητικών τους ικανοτήτων τόσο πριν όσο και μετά την επέμβαση, βάσει αυτής της εξέτασης: τους ζητήθηκε να ανέβουν και να κατέβουν έναν διάδρομο 22 μέτρων με το δικό τους ρυθμό, για 6 λέπτα, ώστε να μετρηθεί η μέγιστη δυνατή απόσταση που θα μπορούσαν να καλύψουν.

Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά.  Η κόπωση μειώθηκε εξαιρετικά και παρέμεινε μειωμένη (αξιολογήθηκε τον πρώτο μήνα, μετά από 6 μήνες και μετά από 12 μήνες).  Τα αποτελέσματα για την αξιολόγηση της κόπωσης ταυτίζονταν και στις δύο κλίμακες αξιολόγησής της.  Συνακόλουθες γνωστικές δεξιότητες βελτιώθηκαν ήδη τον πρώτο μήνα.

Το ίδιο συνέβη και για το δείγμα ασθενών που υποβλήθησαν στην κινητική δοκιμασία.  Αυξήθηκε η απόσταση που μπορούσαν να καλύψουν σε έξι λεπτά για τους 28 ασθενείς.  Σε οκτώ από αυτούς, που δεν είχαν καθόλου συμπτώματα κινητικά, σημειώθηκε εξίσου αύξηση της απόστασης την οποία μπορούσαν να καλύψουν στον ίδιο χρόνο, αντιστρόφως ανάλογη της κόπωσης που αισθάνονταν μετεπεμβατικά.

Σημειώθηκαν εφτά επαναστενώσεις, και τρεις από αυτές συνοδεύτηκαν από την εμφάνιση υποτροπής.  Η αναπηρία, βάσει EDSS κλίμακας, δεν αυξήθηκε σε κανέναν ασθενή.

Το συμπέρασμα της έρευνας είναι πως η αποκατάσταση της εγκεφαλονωτιαίας αιμοδυναμικής επηρέασε σημαντικά το αίσθημα κόπωσης των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση.  Η κόπωση μειώθηκε ιδιαίτερα τον πρώτο μήνα, και όχι σημαντικά τους επόμενους μήνες, γεγονός που οι Zamboni et al εξηγούν ως εξής: είτε οι επαναστενώσεις στο δείγμα των εφτά ασθενών επιβράδυναν τη μέση τιμή της μείωσης της κόπωσης τους επόμενους μήνες, είτε η δράση πλασέμπο λειτούργησε ενισχυτικά τον πρώτο μήνα μόνο.  Για να περιορίσουν όσο γίνεται τη δράση πλασέμπο, οι συγγραφείς συμπεριέλαβαν την εξέταση κινητικών ικανοτήτων πριν και μετά την επέμβαση.

Σε κάθε περίπτωση, ισχυρίζονται πως υπάρχει απευθείας σχέση του CCSVI με την κόπωση, η οποία, όπως και οι κυστικές/εντερικές δυσλειτουργίες, σπαστικότητα, πόνος, σεξουαλική δυσλειτουργία, είναι συμπτώματα ορφανά φαρμάκων.  Η αγγειοπλαστική με μπαλονάκι, που έχει αποδειχθεί ασφαλής, ενδείκνυται για τον περιορισμό της κόπωσης.

Εργασία