Οδοντωτοί σύνδεσμοι και εστίες της σπονδυλικής στήλης

Σε προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε σε μια ξεχασμένη εργασία του D. R. Oppenheimer, όπου για πρώτη (και μοναδική, πριν την έλευση του Franz Schelling) φορά διατυπώθηκε η πιθανότητα συσχέτισης μεταξύ των εστιών της σπονδυλικής στήλης και των οδοντωντών συνδέσμων που κρατούν το νωτιαίο μυελό στη θέση του. Εάν δεν το έχετε διαβάσει, διαβάστε το εδώ, γιατί σήμερα θα εξετάσουμε πιο αναλυτικά την εργασία και θα επισημάνουμε τα υπόλοιπα σημαντικά ευρήματα.

Τα δείγματα προήλθαν από 14 άνδρες και 4 γυναίκες με ΠΣ που πέθαναν μεταξύ του 1971 και του 1976. Ο Oppenheimer τεμάχισε τους νωτιαίους μυελούς σε διάφορα ύψη, ζωγράφισε τις εστίες όπως εμφανίζονταν στις διάφορες τομές και παρατήρησε με μικροσκόπιο κάποιες μεμονωμένες από αυτές. Δείτε, για παράδειγμα, μια πλευρική εστία στο ύψος του 8ου αυχενικού σπονδύλου (η σκιά αριστερά είναι η άκρη του οδοντωτού συνδέσμου):

Λέει ο Oppenheimer σχετικά:

"Suspicion that the denticulate ligaments may be related to plaque formation is increased, in some cases, by the outline of the cord, which appears as if distorted by an outward tug at the line of attachment of the ligament."

"Η υποψία ότι οι οδοντωτοί σύνδεσμοι ίσως να σχετίζονται με το σχηματισμό εστιών ενισχύεται, σε μερικές περιπτώσεις, από το περίγραμμα του νωτιαίου μυελού, που φαίνεται σαν παραμορφωμένο από ένα τράβηγμα προς τα έξω στη γραμμή πρόσδεσης του συνδέσμου."

Την ίδια παρατήρηση κάνει και για άλλες εστίες, τις οποίες και καταγράφει μία προς μία, κάτι που σημαίνει ότι δεν πρόκειται για ένα τυχαίο εύρημα, αλλά για επαναλήψιμο. Επομένως, κάποιες από τις εστίες, συγκεκριμένα οι πλευρικές εστίες, φαίνεται να προκαλούνται μηχανικά από το τράβηγμα του οδοντωτού συνδέσμου προς τα έξω και τον συνεπαγόμενο τραυματισμό του νωτιαίου μυελού στο σημείο πρόσδεσης.

Κάποιες άλλες εστίες έχουν ξεκάθαρη σχέση με μικρές φλέβες. Δείτε παρακάτω:

Παρατηρήστε ότι η εστία (λευκό σημάδι) μοιάζει με μπαλόνι, μυτερή στο κάτω μέρος και στρογγυλή στο πάνω, ενώ στη μέση της φαίνεται ξεκάθαρα μια μικρή φλέβα. Μπαίνει κανείς στο πειρασμό να υποθέσει ότι η κατακόρυφη συμμετρία της εστίας (ίδιο σχήμα αριστερά και δεξιά της φλέβας) και η ταυτόχρονη οριζόντια ασυμμετρία (διαφορετικό σχήμα στο πάνω και κάτω μέρος της εστίας) δείχνει ότι το αίτιο που την προκάλεσε ήταν σε κίνηση μέσα στη φλέβα με φορά από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή από το εσωτερικό προς το εξωτερικό του νωτιαίου μυελού. Με απλά λόγια, απότομη και αντίστροφη κίνηση του αίματος.

Ως προς το πλήθος των εστιών κατά μήκος του νωτιαίου μυελού, ο Oppenheimer σημειώνει ότι οι εστίες στην αυχενική περιοχή είναι σχεδόν δύο φορές συχνότερες απ' ότι στα κατώτερα επίπεδα. Για την προέλευσή τους, λέει ότι υπάρχουν γενικά τρεις προφανείς εξηγήσεις:

• τοπική αύξηση της φλεβικής πίεσης
• εστιακή φλεγμονή
• μηχανική καταπόνηση, ιδιαίτερα τέντωμα των αγγείων κατά μήκος

"Δεν υπάρχει κάποιος λόγος να υποθέσει κανείς ότι οι πλευρικές περιοχές της αυχενικής περιοχής είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε μεταβολές της φλεβικής πίεσης ή σε φλεγμονές. Από την άλλη, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η προσαρμοστική παραμόρφωση του νωτιαίου μυελού είναι μέγιστη εκεί όπου η σπονδυλική στήλη είναι περισσότερο ευκίνητη, δηλαδή στην αυχενική περιοχή. Και ότι οι κύριοι διαβιβαστές των δυνάμεων μεταξύ της σκληρής μήνιγγας και του νωτιαίου μυελού είναι οι οδοντωτοί σύνδεσμοι."

"There is no reason to suppose that the lateral columns of the cervical cord are particularly vulnerable to changes in venous pressure or to inflammation; on the other hand it is fairly certain that adaptive deformation of the cord is greatest where the vertebral column is most mobile, ie. in the cervical region; and that the principal transmitters of forces between the dura and the cord are the denticulate ligaments."

Στη συνέχεια, παραθέτει εκτενή βιβλιογραφία για να στηρίξει την άποψη ότι οι κινήσεις του λαιμού μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στη νευρική αγωγιμότητα, κι ότι στην περίπτωση της ΠΣ έχουμε μεταφορά δυνάμεων μέσω των οδοντοτών συνδέσμων που παραμορφόνων το νωτιαίο μυελό και τα αγγεία του οδηγώντας σε διαρροή αίματος και εστίες μηχανικής προέλευσης. Με αυτή τη θεωρία ο Oppenheimer προσπαθεί να συγκεράσει τα ευρήματά του με το γνωστό δεδομένο της ΠΣ που θέλει στο μέσο ή κοντά σε κάθε εστία εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού να υπάρχει μια τουλάχιστον ευδιάκριτη φλέβα.

Να λοιπόν που από το 1978 υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι εστίες της σπονδυλικής στήλης δεν είναι διόλου τυχαίες. Κι όμως, έκτοτε κανένας δεν ασχολήθηκε με την επιβεβαίωση ή τη διάψευση αυτών των ενδείξεων. Οι εικόνες που παραθέτει ο Oppenheimer είναι ιδιαίτερα υποστηρικτικές των προτάσεών του, αλλά δυστυχώς δεν μιλούν τη γλώσσα της αυτοανοσίας. Αντί για μυελίνη και λεμφοκύτταρα, το λεξιλόγιό του έχει οδοντωτούς συνδέσμους και μηχανικές καταπονήσεις. Εντελώς ανάξιο σχολιασμού από τους νευρολόγους της εποχής.

Ευτυχώς που μια άσχετη με την ΠΣ εργασία του 2012 από την Τουρκία, ήρθε να ρίξει νέο, απρόσμενο φως στα μυστικά των οδοντωτών συνδέσμων. Στο επόμενο άρθρο.