A Meta-Analysis and Some Proposed Explanations
Μετα-ανάλυση 63 μελετών έδειξε μία σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ευφυίας και της θρησκευτικότητας, και συμπέρανε πως "οι ευφυείς άνθρωποι έχουν συνεπώς λιγότερη ανάγκη θρησκευτικών πεποιθήσεων και πρακτικών".
Πιο έξυπνοι οι άθεοι από τους πιστούς; Ας εξετάσουμε μία μία τις λέξεις. Ευφυία ορίζεται η "ικανότητα στο λόγο, το σχέδιο, την επίλυση προβλημάτων, την αφηρημένη σκέψη, την κατανόηση σύνθετων ιδεών, τη γρήγορη μάθηση και τη μάθηση μέσω εμπειρίας". Η μετα-ανάλυση εξετάζει αυτού του είδους την αναλυτική ευφυία, και όχι τη δημιουργική ή συναισθηματική ευφυία. Θρησκευτικότητα, από την άλλη, ορίζεται ως "ο βαθμός της συμμετοχής σε ορισμένες ή όλες τις εκφάνσεις της θρησκείας". Σύμφωνα με τους Atran και Norenzayan (2004), τέτοιες όψεις περιλαμβάνουν πίστη σε υπερφυσικούς παράγοντες, δαπανηρή δέσμευση σε αυτούς τους παράγοντες (π.χ., προσφορά ταμάτων), χρήση των πεποιθήσεων αυτών για τη μείωση υπαρξιακών ανησυχιών όπως το άγχος του θανάτου, και κοινά τελετουργικά που επικυρώνουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Δε σημαίνει πως κάθε θρήσκος άνθρωπος είναι απαραίτητα α-νόητος, αλλά μάλλον το αντίθετο: πως ένας ευφυής άνθρωπος έχει ελάχιστες πιθανότητες να έλκεται από τη θρησκεία. Οι εξηγήσεις που προτείνει η εργασία, με αναφορές σε άλλους ερευνητές, είναι τρεις:
- οι ευφυείς άνθρωποι τείνουν να επαναστατούν έναντι των συμβάσεων και ορθόδοξων πρακτικών
- οι θρησκευτική πίστη αναπτύχθηκε όταν έδινε ένα εξελικτικό πλεονέκτημα στον πρωτόγονο άνθρωπο (ασφάλεια, σιγουριά, συνάθροιση σε ομάδα, εξήγηση του κόσμου). Με την εξέλιξη της επιστήμης και την απομάγευση του κόσμου, το εξελικτικό πλεονέκτημα το δίνει πλέον η ευφυία, και όχι η πίστη
- ο φονταμενταλισμός των θρησκειών δρα αρνητικά στην εξέλιξη της ευφυίας, γιατί δεν επιτρέπει την άσκηση του λόγου και της κρίσης, αφού αποθαρρύνει την αλίευση πληροφοριών από διαφορετικές, μη "εγκεκριμένες" από το δόγμα πηγές
Γιατί οι ευφυείς άνθρωποι είναι λιγότερο εύκολο να "συμμορφωθούν" σε μία πεποίθηση; Γιατί η αναλυτική σκέψη που τους χαρακτηρίζει είναι σκέψη ελεγχόμενη, συστηματική, βασισμένη σε κανόνες και μεθοδική. Όχι αυθαίρετη, ούτε διαισθητική.
Τέτοιου είδους σκέψη έχει σώσει πολλούς από τα φάρμακα της (ακόμη αναπόδεικτης και πάντα επικίνδυνης) αυτοανοσίας, και ας χαρακτηρίστηκε από τους παπάδες της νευρολογίας παραστράτημα σε "μη εγκεκριμένες" από το δόγμα πηγές. Oι επίσημοι θεράποντες της σκλήρυνσης συμβουλεύουν "να μη πιστεύουμε ό,τι διαβάζουμε στο ίντερνετ" (λες και δεν έχουμε μυαλό να κρίνουμε, ή λες και το ίντερνετ είναι του σατανά), ενώ απαιτούν να πιστέψουμε πως η ιντερφερόνη που δε βλέπουμε να μας βοηθάει στο παρόν, μας βοηθάει σε ένα άλλο επίπεδο, κι ας μη το καταλαβαίνουμε, γιατί "ποιός ξέρει πώς θα ήσουν χωρίς φάρμακα;" Πας να κάνεις σοβαρό αντίλογο μαζί τους με λογική σκέψη και επιχειρήματα και σε βαφτίζουν καταθλιπτικό ή αρνητικό. Θέλουν να σε συμμορφώσουν στη θεραπεία τους και βαφτίζουν την ανησυχία σου και την δίψα σου να μάθεις περισσότερα για τη σκλήρυνση άγχος που δε θα σου βγει σε καλό.
Δε δέχομαι πως ο ακριβοπληρωμένος νευρολόγος που έχει την παναγίτσα στο γραφείο του είναι ευφυέστερος από τους γράφοντες σε αυτό το μπλογκ, και δε θέλω την τύχη μας να την κανονίζει κανείς τέτοιος. Και εκείνος ο νευρολόγος που κάθε Πάσχα εύχεται ο "Κύριος να μας έχει καλά" είναι τόσο ανεπαρκής όσο παραδέχεται και λέει: ο ίδιος δε μπορεί να σε κάνει καλά.
Οι "επιθέσεις", όπως χαρακτηριστικά λέγονται οι υποτροπές στη σκλήρυνση, είναι μέρος και αυτές ενός μεταφυσικού λεξιλογίου που κρατάει δέσμιο τον ασθενή στο φόβο και στο συναίσθημα - κυρίως στην τυπολατρική εικόνα ενός "κακού" που θα δράσει ερήμην σου και πρέπει να το πολεμήσεις. Όλη η αυτοανοσία διαπνέεται από θρησκευτικό λεξιλόγιο, και όπως κάθε καλή θρησκεία, ανανεώνει το ενδιαφέρον των πιστών της για το μέλλον: η αρχή του τέλους της σκλήρυνσης πλησιάζει με το νέο επόμενο φάρμακο.
Η έρευνα του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, εφαρμοζόμενη εδώ, θα έλεγε πως ένας ευφυής άνθρωπος έχει ελάχιστες πιθανότητες να πιστέψει στην αυτοανοσία.
Absolument!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή