Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

Το σύνδρομο του επιζήσαντα - Survivor's Guilt

Ο επιζήσας δεν πάσχει μόνο από το προσωπικό του τραύμα, αλλά από το συλλογικό τραύμα για όσους δε μπόρεσαν να επιβιώσουν.  Το σύνδρομο πρωτοπεριγράφηκε τη δεκαετία του 60, σε επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, αλλά συναντάται και σε επιζήσαντες από φυσικές καταστροφές, πολέμους, επιδημίες και λοιπές μαζικές απειλές.


Ο survivor πενθεί τόσο καταστάσεις όσο και πρόσωπα: πενθεί αυτούς που δεν τα κατάφεραν, όπως πενθεί και την απώλεια των θεσμών στην κοινωνία που θα επέτρεπαν, σε αυτούς που θα μπορούσαν να επιζήσουν εξίσου, να ήταν παρόντες.  Η ενοχή του επιζήσαντα μεγιστοποιείται από την επίγνωση του πένθους: δε μπορεί να κάνει τίποτα περισσότερο από το να λυπάται, και μόνο να λυπάται.


Ακραίες εμπειρίες απώλειας έχουν κάνει τους επιζήσαντες αυτών δημιουργικούς σε νέες κατευθύνσεις.  Η βιβλιογραφία αναφέρει, ωστόσο, ως προεξέχον κάτι άλλο στο σύνδρομο του επιζήσαντα - κάτι που δείχνει τη ριζική τομή στη ζωή και τα αισθήματα του ίδιου:


"Ο θυμός του επιζήσαντα είναι πολύ σύνθετος, και έχει πολλούς στόχους: στοχεύει σε όσους συνεχίζουν το "Ολοκαύτωμα", σε όσους θα μπορούσαν να βοηθήσουν, αλλά δεν έκαναν τίποτα, ακόμη και στα θύματα τα ίδια, που δεν προσπάθησαν αρκετά (κατά τη γνώμη του ιδίου).  Ψέγει όμως πάντα και τον ίδιο του τον εαυτό, για το γεγονός ότι μπόρεσε να παρασυρθεί από τους θύτες του, ψέγει την οικογένειά του που το επέτρεψαν να συμβεί.  Ο θυμός αυτός δε λύνεται.  Ο επιζήσας έχει, συνήθως, μεγαλύτερο πένθος από τους θύτες τους ίδιους για την καταστροφή που συνέβη, και χαρακτηριστικό είναι πως επιλέγει να αφηγείται την ιστορία του ξανά και ξανά, αφενός γιατί αυτό του δίνει νόημα, αφετέρου γιατί νιώθει πως έτσι βοηθάει".


David Aberbach - Survivng Trauma: Loss, Literature and Psychoanalysis.



Holocaust Memorial in Budapest.


Παπούτσια που δε μπορούν να περπατήσουν.


Μαρία/liberated March 2011.  Νιώθοντας γερή και θυμωμένη, έναν χρόνο μετά.

6 σχόλια:

  1. Ενδιαφέρον κείμενο..

    ..κάθε μέρα στο CCSVI Talk είναι μια δημιουργική ημέρα για εμένα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πότε πενθεί ο θύτης? Ποτέ!!! Έχουμε άπειρα παραδείγματα και επίσης άπειρες αποδείξεις ότι οι θύτες στη δική μας ασθένεια, επαναλαμβάνουν και συνεχίζουν το έγκλημα όχι μόνο ατιμώρητοι, αλλά και με τις ευχές των κρατών!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μπραβο για το σχολιο Ν
    εδω και χρονια, μελεταται ο ρολος του πεθνους αλλα της ενοχης(π.χ. λογω επιβιωσης) στον ανθρωπο. Για οσους δεν ενδιαρονται για θεωρητικα αναγνωσματα θα βρουν λογοτεχνια οπως Μυριβηλης, Μαρκες, Ταχτσης
    για θεωρια, πας αλλου..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ο πόλεμος είναι σίγουρα ακραία εμπειρία. Σε εξοικειώνει με το α-πίθανο - τον θάνατο. Το άγχος του θανάτου ενυπάρχει σε όλους, αναδύεται κυρίως σε στιγμές κρίσης όμως, όπως είναι η διάγνωση με μία "ανίατη", χρόνια ασθένεια. Εκεί, πέφτουν όλα σου τα οχυρά. Όταν είσαι υγιής, ξέρεις πως θα πεθάνεις αλλά δεν το σκέφτεσαι και συνέχεια, ή δεν το σκέφτεσαι και καθόλου (το ένστικτο της ζωής, η αγάπη, ο έρωτας το αντιμάχονται). Όταν είσαι ασθενής, η φθορά δεν είναι πλέον θέμα που αφορά τη ζωή γενικά, αλλά εσένα συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος, κάθε μέρα και συνέχεια. Γι αυτό και γελάω με αηδία στις "καλές" προγνώσεις των μέντιουμ-νευρολόγων. "Μα έχετε μόνο μία εστία, πώς κάνετε έτσι;" θα πει αυτός. Μα δεν κάνω έτσι γιατί άλλαξε η εικόνα της μαγνητικής, αλλά του κόσμου μέσα μου γιατρέ!

    Κάθε γενιά έχει το Ολοκαύτωμά της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ναι, η ζωη με την σκπ, ειναι μια ζωη γεματη με μικρεςή μεγαλες απωλειες..αλλα ειναι η δικη μας ζωη!
    γιαυτο παιδια, προσδεθειτε και απολαυστε τη διαδρομη!γιατι μεταξυ μας, μπορει να μην υπαρχει αλλη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή