All by myself

In our true self we are essentially alone.

Christopher Bollas, British psychoanalyst.

Είτε είσαι υπαρξιστής και βλέπεις την ύπαρξη ως ένα βίαιο ρίξιμο ζωής μέσα στον κόσμο, είτε είσαι δαρβινιστής και βλέπεις την ύπαρξη ως εγωιστική και ανταγωνιστική στις άλλες υπάρξεις, είτε είσαι ψυχαναλυτής και διαβάζεις στη γλώσσα των ανθρώπων το "εγώ" τους, συμφωνείς με την πρώτη ρήση: η ύπαρξη είναι μοναξιά.

Προφανώς και η ζωή πραγματώνεται στην κοινωνία των ανθρώπων, και όχι στη μοναξιά τους - στην πολιτειακή συμβίωση, στον γάμο, στο συναγέλασμα.  Προφανώς και υπήρχε εξελικτικό πλεονέκτημα στα είδη που οργανώθηκαν σε αγέλη και δε δρούσαν ατομικά.  Ακόμη και τότε όμως, υπάρχει κάτι μέσα σου που δεν "κοινωνείται" στη συνύπαρξη με τους άλλους - αυτό που λέμε "εαυτός", και ο οποίος στις στιγμές κρίσης αποσύρεται ενστικτωδώς σχεδόν στη γνώριμή του κατάσταση, τη μοναξιά.  Ο Freud είχε πει πως η επιλεκτική μοναξιά εξυπηρετεί την εξοικονόμηση ενέργειας - π.χ. η επιλεκτική απομόνωση στην οποία οδηγείται ο άνθρωπος όταν είναι άρρωστος.  Εμείς με απλά λόγια λέμε πως, "δε με καταλαβαίνεις, άφησέ με μόνη μου".

Αυτή η αίσθηση του "μη κοινωνίσιμου" (αυτού, το οποίο δε μπορούμε να δώσουμε στους άλλους να καταλάβουν) ανοίγει σε τόσα μέτωπα όσα είναι τα συμπτώματά σου, αν είσαι ασθενής.  Αν έχεις εννιά συμπτώματα, είσαι εννιά φορές μόνος - εξαιρούνται οι συνασθενείς που σε καταλαβαίνουν, με τους οποίους συχνά αναπτύσσονται φιλικές σχέσεις, ακριβώς γιατί με αυτούς καταργείται η αίσθηση του "μη κοινωνίσιμου".

Ακόμη και τότε όμως, ακόμη και στην ιδανικότερη σχέση ασθενή με ασθενή, ή ασθενή με νευρολόγο, υπάρχει η αίσθηση του αβοήθητου, που πολλαπλασιάζει τη μοναξιά.  Τι κι αν καταλαβαίνει το μούδιασμα, αν δε μπορεί να το απομακρύνει; Τί κι αν σου δίνει σωστή διάγνωση, αν δε μπορεί να σε απαλλάξει από αυτή;  Όταν πήγα σε νευρολόγο, δεν τον πλήρωσα για να μου επιβεβαιώσει πως κάτι έχω, αλλά για να με βοηθήσει.  Όταν κατάλαβα πως αυτό δε θα γινόταν, είδα ένα πολύ άσχημο όνειρο.  Δύο χρόνια μετά, ακόμη το θυμάμαι.  Ήταν νύχτα στο όνειρο, και όλος ο κόσμος ο γνωστός σε μένα, φίλοι και συγγενείς, ήμασταν σε μία στεριά.  Ξαφνικά μία ουράνια ρουφήχτρα ρούφηξε όλους τους φίλους και γνωστούς μακριά, έσπασε τη στεριά στα δύο, κι απόμεινα μονάχη.  Όταν ξύπνησα, κατάλαβα πως έτσι θα ήταν το μέλλον - αν δεν υπήρχε το CCSVI.

Δεν εννοώ φυσικά πως οι φίλοι και οι γνωστοί εγκαταλείπουν, αλλά πως και αυτοί με τις καλύτερες προθέσεις αδυνατούν να καταλάβουν.  Η πρόταση "έλα στη θέση μου" έχει τόσο νόημα, αλλά είναι τόσο δύσκολο να γίνει.  Κανείς ποτέ δε μπορεί να έρθει στη θέση σου, και δε φταίει αυτός γι αυτό, αλλά η ίδια η ύπαρξη.  Ακριβώς επειδή έχουμε αντιληφθεί τη δυσκολία του εγχειρήματος, οργανωνόμαστε σε κοινωνίες για να ενισχύουμε τη "συνύπαρξη", με τη γνώση πως αυτή η κοινωνία είναι ο καλύτερος τρόπος να ξεχάσουμε τη μοναξιά μας.

Στο τέλος κάθε μέρας, πριν κοιμηθείς, στο κρεβάτι είσαι εσύ μόνος με τα συμπτώματά σου.  Την υπόλοιπη μέρα, διαχειρίζεσαι κακήν κακώς τα συμπτώματα ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους.  Και αν θέλεις να βρεις λύση στο προφανές πρόβλημά σου, πρέπει μόνη σου να βρεις γιατρό, ενίοτε να ξενιτευτείς, να βρεις λεφτά, να βρεις και κουράγιο.  Βέβαια, μόνη σου.  Και οι "ευτυχισμένοι" και "υγιείς" άνθρωποι, αν υπάρχει κάτι τέτοιο, μόνοι τους είναι, μόνο που η χαρά κοινωνείται πιο εύκολα από τη λύπη ή τον πόνο.  Ξέρω πώς είναι να βλέπεις, αλλά εσύ δεν ξέρεις πώς είναι να μη βλέπω.

Όσο φίλοι ασθενείς πάνε και έρχονται στη Νέα Υόρκη κομίζοντας καλά νέα, αναρωτιέμαι για το μέγεθος της μοναξιάς που πέρασε εκείνη η κυρία, πενήντα ετών, που με πήρε χθες τηλέφωνο: "Δοκίμασα όλα τα φάρμακα.  Τίποτα.  Τους είπα παρατήστε με, δε μπορείτε να με βοηθήσετε.  Αφήστε με στην ησυχία μου.  Παρήγγειλε ο άντρας μου σήμερα και το καροτσάκι μου".  Κυρία Κατερίνα, σε αυτό το blog δεν είστε μόνη σας, αλλά στην ουσία είστε μόνη σας κι εσείς.  All by yourself.